مقررات و نحوۀ ثبت نشان های جغرافیایی تعریف نشان جغرافیایی و مرجع ثبت آن

مقررات و نحوۀ  ثبت نشان های جغرافیایی

تعریف نشان جغرافیایی و مرجع ثبت آن

با تصویب قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی مصوب ۱۳۸۳ و آیین نامه اجرایی آن، از نشانه های جغرافیایی در ایران پس از طی تشریفات قانونی ثبت، سپس حمایت می گردد. طبق بند الف ماده یک قانون مزبور، نشانه جغرافیایی، نشانه ای است که مبدأ کالایی را به قلمرو، منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب می سازد. مشروط بر اینکه کیفیت و مرغوبیت، شهرت یا سایر خصوصیات کالا اساساً قابل انتساب به مبدأ جغرافیایی آن باشد.

اسم مبدأ یک نوع خاص ز نشانه جغرافیایی است که بر روی محصولاتی به کار می رود که دارای یک کیفیت خاص بوده و آن کیفیت خاص، منحصراً یا اساساً برای محیط جغرافیایی خاص است که آن محصولات در آنجا تولید می شوند.

مفهوم نشان جغرافیایی در برگیرنده اسامی مبدأ می شود. نمونه هایی از اسامی مبدأ که در کشورهای عضو معاهده لیسبون به منظور حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها، حمایت می گردند. عبارتند از: فرش اصفهان برای فرش تولید شده در اصفهان عایق رطوبتی دلیجان برای عایق تولید شده در شهرستان دلیجان رطب مضافتی بم تولید شده در منطقه بم.

نشان جغرافیایی، نشانه ای است که بر روی کالاهایی که دارای یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و کیفیت و شهرت آن به واسطه آن منطقه جغرافیایی می باشد، به کار می رود. به طور عام، یک نشانه جغرافیایی، شامل نام و محل منشأ کالاهاست.

محصولات کشاورزی، معمولاً دارای کیفیتی هستند که نشأ گرفته از محل تولید آنهاست و تحت تأثیر فاکتورهای جغرافیایی محلی خاص، نظیر آب و هوا و خاک می باشند. اینکه آیا یک نشانه به عنوان نشانه جغرافیایی عمل می کند بستگی به قانون ملی و آگاهی مصرف کننده دارد. نشانه های جغرافیایی می توانند برای انواع زیادی از محصولات کشاورزی نظیر (Tuscany) برای روغن زیتون تولید شده در ایتالیا یا (Roquefort) برای پنیر تولید شده در این منطقه از فرانسه به کار روند.

استفاده از نشانه های جغرافیایی به محصولات کشاورزی، محدود نمی ود.

نشانه های جغرافیایی می توانند کیفیت خاص یک محصول را که به واسطه عوامل انسانی که در محل تولید آن محصول وجود دارند، برجسته و نمایان سازند، نظیر سنت ها و مهارت های خاص تولید محل منشأ می تواند یک روستا، یک شهر، یک منطقه یا یک کشور باشد. یک مثال برای کشور کلمه (سوئیس) است که در بسیاری از کشورها به عنوان یک نشانه جغرافیایی برای محصولات ساخت سوئیس به ویژه ساعت در نظر گرفته می شود.

نشانه های جغرافیایی برای اطلاع مصرف کنندگان از منشأ و کیفیت محصولات به کار می روند. بسیار از نشانه های جغرافیایی شهرت با ارزشی را کسب کرده اند که در صورت عدم حمایت کافی از آنها ممکن است که توسط عوامل تجاری متقلب مورد سوء استفاده قرار گیرند. استفاده نادرست از نشانه های جغرافیایی توسط اشخاص غیرمجاز، بری مثال (دارجیلینگ) برای چاپی که در باغ های چایی دارجینگ پرورش داده نشده برای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مشروع زیان آور است. مصرف کنندگان فریب خورده و باور می کنند که یک محصول مرغوب با کیفیت خاص خریداری می کنند در حالی که در واقع یک محصول تقلبی بی ارزش را می خرند. تولیدکنندگان ضرر می بینند، زیرا تجارت با ارزش از آنها برگرفته شده و شهرت کسب شده برای محصولاتشان نیز ضربه می بیند.

مرجع ثبت نشان های جغرافیایی در سراسر کشور، اداره ثبت مالکیت صنعتی در تهران می باشد.

تفاوت نشان جغرافیایی با علامت تجاری

علامت تجاری، نشانه ای است که توسط یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرد تا کالاها و خدمات خود را از کالاها و خدمات سایر شرکت ها متمایز کند.

علامت تجاری به صاحب آن حق منع دیگران از استفاده از آن علامت را می دهد. اما، نشانه جغرافیایی به مصرف کننده می گوید که یک محصول در یک مکان خاص تولید شده و دارای خصوصیات خاصی می باشد که به واسطه محل تولید آن است.

نشانه جغرافیایی می تواند توسط تمام تولید کنندگان که محصولات خود را در آن مکان جغرافیایی تولید می کنند مورد استفاده قرار گیرند.

نشان های جغرافیایی که مورد حمایت نیستند

طبق ماده ۵ قانون حمایت از نشانه  های جغرافیایی، نشانه های جغرافیایی زیر مورد حمایت نیستند:

الف) نشانه هایی که با تعریف نشان جغرافیایی موضوع قانون مزبور منطبق نباشند.

ب) نشانه هایی که برخلاف موازین شرعی، اخلاق حسنه و یا نظم عمومی باشند.

ج) نشانه هایی که در کشور مبدأ خود حمایت نمی شوند یا حمایت از آنها متوقف شده است متروک گردیده اند، در چهارچوب معاهداتی که کشور ایران به آنها ملحق شده است.

مراحل ثبت نشان جغرافیایی

ارائه اظهارنامه به مرجع ثبت

ثبت نشان جغرافیایی، مستلزم ارائه اظهارنامه به مرجع ثبت می باشد. طبق ماده ۷ قانون حمایت از نشان های جغرافیایی اظهارنامه ثبت نشانه جغرافیایی، توسط اشخاص زیر به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تسلیم می شود:

الف) هر شخص حقیقی یا حقوقی و همچنین گروه هایی از این اشخاص که در مکان جغرافیایی مندرج در اظهارنامه به تولید کالای مذکور در آن مشغولند.

ب) هر مرجع صلاحیت دار در امر تولید، توزیع و سیاست گذاری کالای موردثبت.

مواردی که باید در اظهارنامه قید شود

طبق ماده ۸ قانون مزبور، موارد زیر باید در اظهارنامه قید شود:

الف) نام، نشانی، تابعیت و سمت قانونی تسلیم کننده؛

ب) نشانه جغرافیایی که ثبت آن درخواست شده است؛

ج) مکانی که نشانه جغرافیایی به آن مربوط است؛

د) کالایی که نشانه جغرافیایی به آن مربوط است؛

هـ) کیفیت، مرغوبیت، شهرت و سایر خصوصیات کالایی که نشانه جغرافیایی برای آن به کار می رود.

نحوه و مراحل ثبت اظهارنامه

طبق ماده ۹ قانون مذکور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اظهرنامه را از نظر مطابقت با قانون و آیین نامه اجرایی حمایت از نشان های جغرافیایی بررسی کرده در صورت دارا بودن شرایط، آن را آگهی می کند.

در صورت عدم رعایت شرایط مقرر در قانون حمایت از نشان های جغرافیایی، هر ذی نفع یا مقام صلاحیت دار می تواند بر طبق آیین نامه اجرایی قانون مذکور، اعتراض خود را نسبت به تقاضای ثبت نشانه جغرافیایی به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تسلیم نماید.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نسخه ای از اعتراض را به متقاضی ثبت ابلاغ می کند. متقاضی مکلف است ظرف مهلت مقرر به آن پاسخ دهد، عدم ارسال پاسخ از سوی متقاضی در موعد مقرر به منزله انصراف از تقاضای ثبت است.

هرگاه متقاضی متقابلً پاسخی ارسال دارد، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نسخه ای از آن را در اختیار پاسخی ارسال دارد، سازمان ثبت اسناد و املاک کشورنسخه ای از آن را در اختیار معترض قرار می دهد و پس از بررسی نظرات طرفین، در مورد وارد بودن یا نبودن اعتراض تصمیم می گیرد.

هرگاه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تشخیص دهد که شرایط رعایت شده و به تقاضای ثبت نیز اعتراض نشده یا اعتراض رد گردیده، نشانه جغرافیایی را ثبت کرده و آگهی لازم را در این خصوص منتشر می کند و گواهینامه ثبت را به نام متقاضی ثبت صادر خواهد کرد.