مقررات تشکیل و ثبت شرکت های تعاونی را در این مطلب به صورت خیلی واضح و صریح برای همراهان عزیز های ثبتی توضیح خواهیم داد همراه ما باشید
تعریف شرکت های تعاونی(Co-operative )
نوع دیگری از شرکت های تجاری که سرمایه و ضمانت و تعهد شرکا در آن تأثیر کلی ندارد، بلکه تعداد شرکا و اکثریت آنها موثر است شرکت های تعاونی هستند. در شرکت تعاونی ممکن است اعضای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هر عضو بدون توجه به درصد سهامش، تنها یک رأی دارد و نسبت سهام به رأی وجود ندارد. در واقع تعاونی، متکی به اعضا است نه به سرمایه.
شرکت تعاونی، شرکتی است که عده ای از افرادی که هم صنف یا تناسبی مشابه دارند مثلاً همسایه، دوست، خویشاوند یا همشهری هستند برای دستیابی به منافع مشترک گرد هم می آیند و در حقیقت به هم کمک می کنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی شرکت تأسیس می کنند، در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدید می آورند که به عنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا،با جمع آوری پول جزئی که هر عضو می پردازد کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می فروشد و به این طریق واسطه های غیر ضروری در کسب و تجارت و صاحبان این گونه مشاغل کاذب حذف می گردند.
ماده ۲۰ قانون تجارت، شرکت های تعاونی را یکی از اقسام شرکت های تجاری دانسته است، طبق ماده ۱۹۰ قانون تجارت، شرکت تعاونی تولید، شرکتی است که بین عده ارباب حرف تشکیل می شود و شرکا مشاغل خود را برای تولید و فروش اشیا یا اجناس به کار می برند.
طبق ماده ۱ اصلاحی قانون بخش تعاونی مصوب، ۱۳۷۰، اهداف بخشش تعاونی عبارتند از: جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت، اشتغال زایی، قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند،پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت، پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم و کمک به تأمین عدالت اجتماعی و توانمند سازی اقشار متوسط و کم درآمد و ارتقای کارایی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منابع مادی و انسانی و فناوری و افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی و غیره.
شرکت های تعاونی، تقریباً در تمام کشورهای دنیا وجود داشته و فعالیت دارند، اولین شرکت تعاونی در سال ۱۷۶۹ در کشور انگلستان بین عده ای پارچه باف تشکیل شد. در ایران تا قبل از انقلاب اسلامی، شرکت های تعاونی مهمی در کشور وجود نداشت با پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب قانون اساسی، اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نظام اقتصادی کشور را بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی استوار نمود، در سال های اخیر با اجرایی و تبیین نمودن اصل ۴۴ قانون اساسی، در خصوصی سازی بخش های دولتی، تعاونی ها به عنوان مهم ترین و لایق ترین بخش خصوصی در این واگذاری مورد توجه قرار گرفته است، در سال های اخیر شرکت های تعاونی زیادی در قالب شرکت های تعاونی کشاورزی؛ دامداری، تعاونی های مسکن و غیره به خصوص در شهرهای کوچک و روستاها در کشور ما تأسیس و به ثبت رسیده است که در چرخه اقتصادی کشور فعال می باشند و توانسته اند تا حدود زیادی با ایجاد اشتغال به بهبود معیشت در بین اعضای خود کمک کنند.
انواع شرکت های تعاونی
طبق ماده ۱ دستور العمل تشکیل تعاونی ها، شرکت های تعاونی در یک تقسیم بندی کلی بر اساس نوع فعالیت به دو دسته تقسیم می شوند:۱) تعاونی های تولید؛۲) تعاونی های توزیع.
تعاونی های تولید
تعاونی های تولید، شامل تعاونی هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و نظایر اینها فعالیت می نمایند. تعاونی های تولید در کلیه اولویت ها و حمایت های مربوط به تعاونی ها حق تقدم دارند. در تعاونی های تولید، عضو باید در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
تعاونی های توزیع
تعاونی های توزیع، عبارتند از تعاونی هایی که نیاز مشاغل تولیدی و یا مصرف کنندگان عضو خود را در چهارچوب مصالح عمومی و به منظور کاهش هزینه ها و قیمت ها تأمین می نمایند.
تعاونی های توزیع مربوط به تأمین کالا و سایر نیازمندی های روستاییان و عشایر و کارگران و کارمندان از نظر گرفتن سهمیه کالا و حمایت های دولتی و بانکی و سایر حمایت های مربوط به امور تهیه و توزیع اولویت دارند. در تعاونی های توزیع، احتیاجی نیست که عضو در تعاونی به کار اشتغال داشته باشد.
غیر از این دو نوع تعاونی، در تبصره ۲ ماده ۸ قانون فوق الذکر، به تعاونی های چند منظوره نیز اشاره شده است و به نظر می رسد که منظور قانون گذار تعاونی هایی است که ترکیبی از تولید و توزیع دارند مثلاً شرکت تعاونی که با هدف عمران روستایی خاص و تهیه آذوقه برای ساکنین همان روستا ایجاد شده است. در چنین شرکتی که عضویت آن برای همه ساکنین روستا آزاد است، داشتن عضو غیر شاغل مجاز است اما هیئت مدیره و مدیر عامل باید از میان اعضای شاغل انتخاب شوند.
همچنین طبق ماده ۲ دستورالعمل تشکیل تعاونی ها، شرکت های تعاونی به لحاظ عضویت به دو دسته تقسیم می شوند:
شرکت تعاونی عام
شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می باشد و مؤسسین یا شرکت باید برای تأمین قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش سرمایه شرکت سهام آن را به عموم عرضه نمایند.
شرکت تعاونی خاص
شرکتی است که عضویت در آن منحصراً برای گروهی خاص از قبیل: کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظایر اینها آزاد باشد، بدیهی است تعاونی موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.
تبصره ۱- در تابلوها و سربرگ های شرکت های تعاونی ذکر عنوان« تعاونی» ضروری است و باید به طور خوانا قید شود.
تبصره ۲- برای واحدهای صنفی شهرستان ها و برای هر واحد کارمندی و کارگری فقط یک شرکت تعاونی در هر موضوع فعالیت تشکیل می شود.
تبصره۳- شرکت های تعاونی با بیش از ۵۰۰ عضو و اتحادیه هایی که تعداد اعضای تعاونی های عضو آنها مجموعاً بیش از ۲۰۰۰ عضو باشد، «تعاونی بزرگ» محسوب می شوند.
شرایط عضویت در تعاونی ها:
طبق ماده ۹ قانون بخش تعاون، شرایط عضویت در تعاونی عبارتست از:
- تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛
- عدم ممنوعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر؛
- عدم سابقه ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری؛
- درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات اساسنامه تعاونی؛
- عدم عضویت در تعاونی مشابه.
بیشتر بخوانید : ثبت شرکت در ترکیه
موارد اخراج از تعاونی
طبق ماده ۱۳ قانون تعاون، در موارد زیر عضو تعاونی اخراج می شود:
- از دست دادن هریک از شرایط عضویت مقرر در این قانون؛
- عدم رعایت مقررات اساسنامه و سایر تعهدات قانونی پس از دو اخطار کتبی توسط هیئت مدیره به فاصله ۱۵ روز از تاریخ اخطار دوم با تصویر مجمع عمومی فوق العاده؛
- ارتکاب اعمالی که موجب زیان مادی تعاونی شود و وی نتواند ظرف مدت یک سال آن را جبران نماید یا اعمالی که به حیثیت و اعتبار تعاونی لطمه وارد کند یا با تعاونی رقابتی ناسالم بنماید.
تبصره- تشخیص موارد فوق بنا به پیشنهاد هریک از مدیران و تصویب مجمع عمومی خواهد بود.
سرمایه شرکت تعاونی
طبق ماده ۱۶ قانون بخش تعاون، سرمایه تعاونی اموال و دارایی هایی است که برای تأسیس تعاونی یا افزایش سرمایه قبلی در اختیار آن قرار می گیرد.
شرکت های تعاونی شرکت هایی است که تمام یا حداقل ۵۱ % سرمایه به وسیله اعضا در اختیار شرکت تعاونی قرار می گیرد و وزارتخانه ها، سازمان ها، شرکت های دولتی و وابسته به دولیت و تحت پوشش دولت، بانک ها، شهرداری ها، شوراهای اسلامی کشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای عمومی می توانند جهت اجرای بند ۱۲ اصل ۴۳ از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشارکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره، اجاره به شرط تملیک، بیع شرط، فروش اقساطی، صلح، اقدام به کمک در تأمین یا افزایش سرمایه شرکت های تعاونی نمایند بدون آنکه عضو باشند.
در مواردی که دستگاه های دولتی در تأسیس شرکت های تعاونی شریک می شوند ظرف مدتی که با موافقت طرفین در ضمن عقد شرکت تعیین خواهد شد سهم سرمایه گذاری دولت به تدریج بازپرداخت و صد درصد سرمایه به تعاونی تعلق خواهد گرفت( ماده ۱۷ قانون تعاون و تبصرۀ آن).
هر تعاونی وقتی ثبت و تشکیل می شود که حداقل یک سوم سرمایه آن تأدیه و در صورتی که به صورت نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشد.
اعضای تعاونی مکلفند مبلغ پرداخت نشده سهم خود را ظرف مدت مقرر در اساسنامه تأدیه نمایند ماده ۲۱ قانون تعاون و تبصرۀ آن).
حداقل اعضای تعاونی
طبق ماده ۶ قانون بخش تعاون، حداقل و حداکثر تعداد عضویت در تعاونی ها به نسبت سرمایه و فرصت اشتغال و نوع فعالیت و رعایت اصل عدم تمرکز و تداول ثروت به وسیله آیین نامه ای تعیین می شود که به تصویب وزارت تعاون می رسد ولی در هر صورت تعداد اعضا نباید کمتر از ۷ نفر باشد.
نحوۀ تأسیس و ثبت شرکت های تعاونی
برخلاف سایر شرکت های تجاری، برای تأسیس و ثبت شرکت تعاونی، ابتدا مؤسسین شرکت باید به اداره تعاون مراجعه نموده و پس از ارائه طرح توجیهی و درخواست تأسیس، در صورت موافقت با تأسیس شرکت، اداره تعاون، موافقت نامه تشکیل را صادر و همراه با سایر مدارک لازم جهت ثبت شرکت به اداره ثبت شرکت ها ارسال می نماید. برای تأسیس و ثبت شرکت تعاونی طی مراحلی لازم است که در این فصل به آن خواهیم پرداخت.
طبق ماده ۵۱ قانون بخش تعاون، شرکت های تعاونی پس از تهیه طرح و تصویب آن باید مدارک زیر را برای تشکیل و ثبت به اداره تعاون ارائه دهند.
- صورت جلسه تشکیل مجمع مؤسس و اولین مجمع عمومی و اسامی اعضا و هیئت مدیره و منتخب و بازرسان؛
- اساسنامه مصوب مجمع عمومی؛
- درخواست کتبی ثبت؛
- طرح پیشنهادی و ارائه مجوز وزارت تعاون؛
- رسید پرداخت مقدار لازم التأدیه سرمایه؛
- مدارک دعوت موضوع بند ۲ ماده ۳۲٫
تبصره- اولین هیئت مدیره پس از اعلام قبولی مکلفند با انجام تشریفات مقرر نسبت به ثبت تعاونی اقدام نمایند. و طبق ماده ۵۲ قانون تعاون، اداره ثبت شرکت ها به آدرس اینترنتی http://irsherkat.ssaa.ir موظف است پس از دریافت اسناد و مدارک لازم اقدام به ثبت تعاونی ها نماید.
بیشتر بخوانید : ثبت رسمی شرکت
تشکیل هیئت مؤسس
اولین قدم، جهت تأسیس شرکت تعاونی تشکیل هیئتی به نام هیئت مؤسس می باشد، طبق ماده ۳۱ قانون تعاون، مجمع مؤسس عبارتست از عده ای از افراد واجد شرایط عضویت در تعاونی مربوط که اقدام به تأسیس تعاونی می نمایند و ماده ۳۲ قانون تعاون، وظایف مجمع مؤسس را چنین بیان نموده است:
- تهیه و پیشنهاد اساسنامه طبق قانون و مقررات؛
- دعوت به عضویت افراد واجد شرایط؛
- تشکیل اولین مجمع عمومی جهت تصویب و ثبت اساسنامه و تعیین هیئت مدیره و سایر وظایف مجمع عمومی.
تبصره۱- پس از تشکیل اولین جلسه رسمی مجمع عمومی و تعیین هیئت مدیره، وظایف هیئت مؤسس خاتمه می یابد.
تبصره۲- اعضایی که با مصوبه اولین جلسه مجمع عمومی عادی در مورد اساسنامه موافقت نداشته باشند می توانند در همان جلسه تقاضای عضویت خود را پس بگیرند.
تبصره۳- تصویب اساسنامه تعاونی با حداقل دو سوم اعضای اولین مجمع عمومی عادی می باشد.
تهیه و ارائه طرح توجیهی
هیئت مؤسس، باید طرحی به عنوان توجیهی یا طرح پیشنهادی تهیه و به اداره تعاون ارائه نماید. این طرح، مشتمل بر بیان ضرورت تأسیس تعاونی و ذکر دلایل توجیهی، مبتنی بر امور زیر است:
الف) تناسب هدف های تشکیل تعاونی با هدف هاو برنامه های مصوب دولت.
ب) تعداد و مشخصات داوطلبان، سوابق و مهارت های آنان در رشته های فعالیت مورد نظر.
ج) مبلغ لازم التأدیه( مبلغی که برای خرید هر سهم باید پرداخت شود. این مبلغ نباید از یک سوم قیمت هر سهم کمتر باشد).
د) میزان و نحوه سرمایه گذاری و مشارکت دستگاه های دولتی یا عمومی ( در صورتی که طرح توجیهی برای تشکیل شرکت تعاونی باشد و دستگاه های مذکور سرمایه گذاری و مشارکت در آن پذیرفته باشند).
اقدامات اداره تعاون و ارسال مدارک به اداره ثبت شرکت ها
اداره تعاون پس از دریافت و درخواست هیئت مؤسس و بررسی طرح توجیهی و سایر مدارک موافقت نامه تشکیل شرکت تعاونی را صادر و نمونه اساسنامه و فرم های مورد نیاز را در اختیار نمایندۀ هیئت مؤسس قرار می دهد، هیئت مؤسس پس از دریافت موافقت نامه تشکیل، باید ظرف دو ماه اقدامات لازم را برای تأسیس تعاونی و تشکیل اولین مجمع عمومی عادی به عمل آورد،پس از تشکیل اولین جلسه مجمع عمومی عادی و تصویب اساسنامه و انتخاب اولین مدیران و بازرسین، اولین هیئت مدیره و منشی و مدیر عامل و دارندگان حق امضای اسناد رسمی و تعهد آور و دارندگان حق امضای اسناد عادی اقدام نماید. اولین هیئت مدیره مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ جلسه اولین مجمع عمومی عادی، اقدامات لازم را برای ثبت شرکت تعاونی به عمل آورد. اداره تعاون پس از بررسی مدارک و تأیید آن مجوز ثبت را صادر و همراه با سایر مدارک به اداره ثبت شرکت ها ارسال می نماید تا نسبت به ثبت تعاونی اقدام گردد.
اداره ثبت شرکت ها پس از بررسی مدارک، نسبت به ثبت شرکت تعاونی اقدام و رونوشتی از آگهی ثبت شرکت و اساسنامه ای که به تأیید اداره ثبت شرکت ها رسیده است را به اداره تعاون ارسال می نماید، هیئت مدیره شرکت تعاونی پس از ثبت باید از اداره تعاون برای آن پروانه تأسیس بگیرد و پس از اخذ پروانه تأسیس می تواند به فعالیت بپردازد.
ارکان تعاونی ها
طبق ماده ۲۹ قانون بخش تعاون، شرکت های تعاونی برای اداره امور خود دارای ارکان زیر می باشند:
- مجمع عمومی؛
- هیئت مدیره؛
- بازرسی.
مجمع عمومی چیست ؟
طبق ماده ۳۰ قانون بخش تعاون، مجمع عمومی که بر اساس قانون تعاون، بالاترین مرجع اتخاذ تصمیم و نظارت در امور شرکت های تعاونی می باشد، از اجتماعی اعضای تعاونی یا نمایندگان تام الاختیار آنها به صورت عادی و فوق العاده تشکیل می شود و هر عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهم فقط دارای یک رأی است.
تبصره۱- در شرکت های تعاونی هریک از دستگاه ها و شرکت های دولتی، بانک ها، شوراهای اسلامی کشوری و سازمان های عمومی که در تعاونی مشارکت یا سرمایه گذاری کرده اند می توانند نماینده ای برای نظارت و بازرسی در تعاونی و شرکت در جلسات عمومی و هیئت مدیره به عنوان ناظر داشته باشند.
تبصره۲- انحلال، ادغام یا تغییر موادی از اساسنامه تعاونی که مغایر شروط و قرار دادهای منعقده یا منابع تأمین کننده اعتبار و کمک مالی و امکانات مختلف و سرمایه گذاری و مشارکت باشد موکول به موافقت مراجع مذکور خواهد بود.
شرکت های تعاونی نیز همچون شرکت های سهامی دارای سه نوع مجمع عمومی می باشند که عبارتند از: مجمع عمومی مؤسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق العاده.
مجمع مؤسس و وظایف آن
طبق ماده ۳۱ قانون تعاون، مجمع مؤسس عبارتست از عده ای از افراد واجد شرایط عضویت در تعاونی مربوط که اقدام به تأسیس تعاونی می نمایند. طبق ماده ۳۲ قانون تعاون، وظایف مجمع مؤسس عبارتست از :
- تهیه و پیشنهاد اساسنامه طبق قانون و مقررات؛
- دعوت به عضویت افراد واجد شرایط؛
- تشکیل اولین مجمع عمومی جهت تصویب و ثبت اساسنامه و تعیین هیئت مدیره و سایر وظایف مجمع عمومی.
تبصره۱- پس از تشکیل اولین جلسه رسمی مجمع عمومی و تعیین هیئت مدیره، وظایف هیئت مؤسس خاتمه می یابد.
تبصره۲- اعضایی که با مصوبه اولین جلسه مجمع عمومی عادی در مورد اساسنامه موافقت نداشته باشند می توانند در همان جلسه تقاضای عضویت خود را پس بگیرند.
تبصره۳- تصویب اساسنامه تعاونی با حداقل دو سوم اعضای اولین مجمع عمومی عادی می باشد.
مجمع عمومی عادی و وظایف آن:
طبق ماده ۳۳ قانون تعاون، مجمع عمومی عادی، حداقل سالی یکبار پس از پایان سال مالی جهت انجام وظایف قانونی خود تشکیل می شود.
طبق تصره ۴ اصلاحی ماده ۳۴ قانون تعاون، دعوت از مجامع عمومی و اعلام تصمیمات آنها از طریق روزنامه های کثیر الانتشار، پست سفارشی یا دیگر روش های قابل اثبات پیش بینی شده در اساسنامه صورت می گیرد.
طبق ماده ۳۴ قانون تعاون، وظایف و اختیارات مجمع عمومی عادی به شرح زیر است.
- انتخاب هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان برای مدت دوسال؛
- رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره تراز نامه و حساب سود و زیان و سایر گزارش های مالی هئیت مدیره .
- تعیین خط مشی و برنامه تعاونی و تصویب بودجه جاری و سرمایه گذاری و اعتبارات و وام های درخواستی و سایر عملیات مالی به پیشنهاد هیئت مدیره .
- اتخاذ تصمیم نسبت به افزایش و یا کاهش سرمایه در حدود قوانین مقررات؛
- اخذ تصمیم نسبت به ذخایر و پرداخت سود و مازاد درآمد و تقسیم آن طبق اسانامه؛
- تصویب مقررات و دستورالعمل های داخلی تعاونی؛
- سایر وظایفی که قوانین و مقررات بر عهده مجمع عمومی قرار می دهد.
بیشتر بخوانید : مقررات تشکیل و ثبت شرکت با مسئولیت محدود
مجمع عمومی فوق العاده و ظایف آن:
طبق ماده ۳۵ قانون تعاون، مجمع عمومی فوق العاده، به منظور تغییر مواد اساسنامه( در حدود قانون تعاون). تصمیم گیری نسبت به عزل یا قبول استعفای هیئت مدیره و انحلال یا ادغام تعاونی تشکیل می گردد.
تبصره۱- مجمع عمومی فوق العاده بنا به تقاضای کتبی حداقل یک سوم اعضای تعاونی و یا اکثریت مطلق اعضای هیئت مدیره و یا بازرس یا بازرسان با حضور حداقل دو سوم اعضای کل مجمع تشکیل می شود. در تعاونی های دارای بیش از پانصد نفر عضو در صورتی که بار اول با دو سوم اعضا تشکیل نشود، بار دوم با نصف به علاوه یک رسمیت خواهد داشت.
تبصره ۲- در صورتی که هیئت مدیره ظرف مدت حداکثر یک ماه نسبت به تشکیل مجمع عمومی فوق العاده اقدام ننماید، وزارت تعاون نسبت به تشکیل مجمع عمومی اقدام می نماید.
هیئت مدیره
طبق ماده ۳۶ اصلاحی قانون تعاون، اداره امور تعاونی طبق اساسنامه بر عده هیئت مدیره ای مرکب از حداقل سه،پنج یا هفت نفر عضو اصلی و دو یا سه یا چهار نفر عضو علی البدل می باشد که از بین اعضا برای مدت سه سال انتخاب می شوند، ولی برای تعاونی های بزرگ در مقابل افزایش هر چهار صد نفر یک نفر می تواند به اعضای اصلی هیئت مدیره و یک نفر به اعضای علی البدل بیفزاید مشروط بر آنکه تعداد از پانزده نفر بیشتر نشود. اعضا با رأی مخفی انتخاب می شوند، اخذ رأی برای انتخاب اعضای اصلی و علی البدل در یک نوبت به عمل می آید. حائزین اکثریت بعد از اعضای اصلی به ترتیب علی البدل شناخته می شوند و انتخاب بیش از دو دوره متوالی با انتخاب حداقل دو سوم اعضای حاضر در مجمع عمومی بلامانع است.
تبصره۱- هیئت مدیره در اولین جلسه از میان خود یک نفر را به عنوان رئیس هیئت مدیره، یک نفر را به عنوان نائب رئیس و یک یا دونفر را به عنوان منشی انتخاب می کند.
تبصره۲- در صورت استعفا،فوت، ممنوعیت قانونی و یا غیبت غیر موجه مکرر به نحوی که در اسانامه تعیین می شود، یکی از اعضای علی البدل به ترتیب آرای بیشتر برای بقیه مدت مقرر جانشین وی در هیئت مدیره می گردد.
تبصره۳- اعضای هیئت مدیره می توانند با تصویب مجمع عمومی حقوق و مزایا دریافت نمایند. در صورتی که عضو هیئت مدیره از محل دیگری حقوق می گیرد در تعاونی مربوط صرفاً پاداش دریافت می کند. حداقل و حداکثر حقوق و مزایای هیئت مدیره و پاداش آنان و موارد استثنا به موجب آیین نامه ای است که به تأیید مجمع عمومی می رسد.
وظایف و اختیارات هیئت مدیره
طبق ماده ۳۷ قانون تعاون، وظایف و اختیارات هیئت مدیره به شرح زیر می باشد:
- دعوت مجمع عمومی( عادی- فوق العاده)؛
- اجرای اساسنامه و تصمیمات مجمع عمومی و سایر مقررات مربوط؛
- نصب و عزل و قبول استعفای مدیر عامل و نظارت بر عملیات وی و پیشنهاد میزان حقوق مدیر عامل به مجمع عمومی؛
- قبول درخواست عضویت و اخذ تصمیم نسبت به انتقال سهم اعضا به یکدیگر و دریافت استعفای هریک از اعضای هیئت مدیره؛
- نظارت بر مخارج جاری تعاونی و رسیدگی به حساب ها و ارائه به بازرس یا بازرسان و تسلیم به موقع گزارش مالی و ترازنامه تعاونی به مجمع عمومی؛
- تهیه و تنظیم طرح ها، برنامه، بودجه، سایر پیشنهادات و ارائه آن به مجمع عمومی جهت اتخاذ تصمیم؛
- تعیین نماینده از بین اعضای تعاونی برای حضور در جلسات مجامع عمومی شرکت ها و اتحادیه هایی که تعاونی در آنها مشارکت دارد؛
- تهیه و تنظیم دستور العمل های داخلی تعاونی و تقدیم آن به مجمع عمومی برای تصویب؛
- تعیین نماینده یا وکیل در دادگاه ها و مراجع قانونی و سایر سازمان ها با حق توکیل غیر؛
- تعیین و معرفی صاحبان امضای مجاز( یک یا دو نفر از اعضای هیئت مدیره به اتفاق مدیر عامل) برای قرار دادها و اسناد تعهد آور تعاونی.
تبصره- هیئت مدیره وظایف خود را به صورت جمعی انجام می دهد و هیچ از اعضای هیئت مدیره حق ندارند از اختیارات هیئت، منفرداَ استفاده کند مگر در موارد خاص که وکالت یا نمایندگی کتبی از طرف هیئت مدیره داشته باشد. هیئت مدیره می تواند قسمتی از اختیارات خود را با اکثریت سه چهارم آرا به مدیر عامل تفویض نماید.
شرایط لازم برای هیئت مدیره و مدیر عامل و بازرسان
طبق ماده ۳۸ اصلاحی قانون تعاون، هیئت مدیره و مدیر عامل و بازرسان علاوه بر داشتن شرایط عضویت، باید واجد شرایط زیر باشند:
- ایمان و تعهد عملی به اسلام( در تعاونی های متشکل از اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی شرط وثاقت و امانت.
- عدم ممنوعیت قانونی و حجر.
- عدم عضویت در گروه های محارب و عدم ارتکاب جرایم بر ضد امنیت و عدم محکومیت به جعل اسناد.
- عدم سابقه محکومیت به ارتشاء اختلاس، کلاهبرداری، خیانت در امانت، تدلیس، تصرف غیر قانونی در اموال دولتی و ورشکستگی به تقصیر.
مدیر عامل
طبق ماده ۳۹ اصلاحی قانونی تعاون، هیئت مدیره، مکلف است بلافاصله بعد از انتخاب، برای اداره امور و اجرای تصمیمات مجمع عمومی و هیئت مدیره، فرد واجد شرایطی را از بین اعضای تعاونی و یا خارج از تعاونی برای مدت سه سال به عنوان مدیر عامل به عنوان مدیر عامل آن تعاونی انتخاب کند. نصب و عزل و قبول استعفای مدیر عامل و نظارت بر عملکرد و تعیین حدود اختیارات، وظایف و میزان حقوق و مزایای وی بر عهده هیئت مدیره می باشد و انتخاب مجدد مدیر عامل بلامانع است.
بازرسان شرکت
طبق ماده ۴۰ قانون تعاون، مجمع عمومی عادی بازرس یا بازرسانی را برای مدت دو سال مالی انتخاب می کند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
تبصره۱- در صورت فوت یا ممنوعیت قانونی و با استعفای بازرس یا بازرسان اصلی، هیئت مدیره مکلف است ظرف ده روز بازرس یا بازرسان علی البدل را به ترتیب اولویت آرا برای بقیه مدت دعوت نماید.
تبصره ۲- حق الزحمه و پاداش بازرس یا بازرسان با تصویب مجمع عمومی تعیین می گردد.
وظایف بازرس یا بازرسان تعاونی
طبق ماده ۴۱ قانون تعاون، وظایف بازرس یا بازرسان تعاونی به شرح زیر است:
۱٫نظارت مستمر بر انطباق نحوه اداره امور تعاونی و عملیات و معاملات انجام شده با اساسنامه و قوانین و مقررات و دستورالعمل های مربوطه.
- رسیدگی به حساب ها،دفاتر،اسناد، صورت های مالی از قبیل ترازنامه و حساب های عملکرد و سود و زیان، بودجه پیشنهادی و گزارشات هیئت مدیره به مجمع عمومی.
- رسیدگی به شکایت اعضا و ارائه گزارش به مجمع عمومی و مراجع ذی ربط.
- تذکر کتبی تخلفات موجود در نحوه اداره امور تعاونی به هیئت مدیره و مدیر عامل و تقاضای رفع نقص.
تبصره- بازرس یا بازرسان حق دخالت مستقیم در اداره امور تعاونی را نداشته ولی می توانند، بدون حق رأی در جلسات هیئت مدیره شرکت کنند و نظرات خود را نسبت به مسائل جاری تعاونی اظهار دارند.
طبق ماده ۴۲ قانون تعاون، در صورتی که بازرس یا بازرسان تشخیص دهند که هیئت مدیره و یا مدیر عامل در انجام وظایف محوله مرتکب تخلفاتی گردیده است و به تذکرات آنان ترتیب اثر نمی دهند باید موضوع را به مجمع عمومی برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم لازم گزارش دهند.
انحلال و تصفیه شرکت های تعاونی
طبق ماده ۵۴ قانون تعاون، شرکت ها و اتحادیه های تعاونی در موارد زیر منحل می شوند:
- تصمیم مجمع عمومی فوق العاده.
- کاهش تعداد اعضا از حد نصاب مقرر در صورتی که حداکثر ظرف مدت ۳ ماه تعداد اعضا به نصاب مقرر نرسیده باشد.
- انقضای مدت تعیین شده در اساسنامه مربوط در صورتی که در اساسنامه مدت تعیین شده باشد و مجمع عمومی مدت را تمدید نکرده باشد.
- توقف فعالیت بیش از یکسال بدون عذر موجه.
- عدم رعایت قوانین و مقررات مربوط پس از ۳ بار اخطار کتبی در سال، به وسیله وزارت تعاون بر طبق آیین نامه مربوط.
- ورشکستگی طبق قوانین مربوط.
تبصره۱- پس از اعلام انحلال و ثبت بلافاصله آن را در اداره ثبت محل تصفیه طبق قانون تجارت صورت می گیرد.
تبصره۲- در بندهای دوم و چهارم و پنجم وزارت تعاون بلافاصله طبق آیین نامه مربوط انحلال تعاونی را به اداره ثبت محل اعلام می نماید.
تبصره۳- اعلام نظر وزارت تعاون در مورد بندهای ۴ و ۵ در دادگاه صالح قابل شکایت و رسیدگی می باشد.
تبصره۴- کلیه امتیازات و اموالی که از منابع عمومی دولتی و بانک ها در اختیار تعاونی قرار گرفته با انحلال آن باید مسترد شود. مسئولیت اعضای هر تعاونی در این مورد تضامنی است.
در صورتی که مجمع عمومی فوق العاده یا وزارت تعاون رأی به انحلال تعاونی بدهد، ظرف یک ماه سه نفر جهت تصفیه امور تعاونی انتخاب و به اداره ثبت معرفی خواهند شد تا بر طبق قانون و آیین نامه مربوط نسبت به تصفیه امور تعاونی اقدام نمایند( ماده ۵۵ قانون تعاون).
در صورتی که هر تعاونی منحل گردد، قبل از انحلال باید به تعهداتی که در برابر اخذ سرمایه و اموال و امتیازات از منابع عمومی و دولتی و بانک ها و شهرداری سپرده است عمل نماید( ماده ۵۶ قانون تعاون). ن تع