چه کسانی می‌توانند دفتر تجاری داشته باشند

دفتر تجاری از جمله مواردی است که تاجران تمامی فعالیت های مربوط به امور داد و ستد و از جمله این موارد را در آن ثبت می‌کنند. خود این دفاتر تجاری به ۴ دسته دفتر تقسیم می‌شوند. در این مقاله معرفی کوتاهی داریم به این چهار دسته دفاتر و بعد از آن افرادی که مکلف هستند از این دفاتر استفاده کنند را مورد بررسی خواهیم داد. پس در ادامه با ما همراه باشید.

همانطور که گفتیم به طور کلی ۴ دسته دفاتر وجود دارد که به شرح زیر است.

• دفتر روزنامه
• دفتر کل
• دفتر دارایی
• دفتر کپیه

دفتر روزنامه

دفترروزنامه به دفتری می‌گویند که در آن تمام ریز هزینه‌ها، سود و زیان، طلب و بدهی ها به شکل روزانه وارد و ثبت می‌گردد.

دفتر روزنامه عمومی

این دفتر شامل ثبت کلیه معاملات و عملیات‌های مالی می‌باشد.

دفتر روزنامه اختصاصی

در این مدل از دفاتر عملیات مختلف بر اساس نوع معامله ثبت می‌شود.

دفتر کل

به دفتری می‌گویند که در آن ریز هزینه‌هایی که در در دفتر روزنامه ثبت شده را به صورت هفتگی وارد دفتر کل می‌کنند. ضمنا طبق ماده ۱۱ و ۱۲قانون تجارت تمامی دفاتر مشاغل توسط اداره ثبت اسناد از طرق ادارات امور اقتصادی و دارایی پلمپ می‌گردد.

باید به این نکته اشاره داشت که در صورتی که شرکتی در طول یکسال مالیاتی فعالیتی نداشت باید جهت اعلام غیر فعال بودن شرکت دفاتر کل را به صورت سفید و خالی برای اداره دارایی ارسال کند.

لازم به ذکر است که دراین مدل دفتر تجاری دو سبک مختلف وجود دارد که اگر قرار باشد به زبان ساده تفاوت این دو دفتر (دفتر کل و دفتر روزنامه ) را بیان کنیم باید اینگونه گفت که

• در دفتر روزنامه باید تمامی مطالب به صورت روزانه درج شود ولی در دفتر کل حداقل یک بار در هفته اینکار انجام می‌شود.
• معاملات دفتر روزنامه به تفکیک موارد دفتر کل می شود.

دفتر دارایی

هم اکنون این نوع دفاتر وجود خارجی ندارند. همچنین چزو دفاتری نیست که ملزم به پلمب شدن داشته باشد.

هر فعال اقتصادی هرساله ملزم به ارسال کل لیست دارایی‌های منقول و غیر منقول و تمامی بدهی‌ها و طلب‌های خود از طریق دارایی است

طبق مقرراتی که تعیین شده است دفتر دارایی صورت وضعیت سال گذشته مالی است. شایان به ذکر است که دفاتر دارایی هم جنبه ای مثبت و هم جنبه ای منفی دارند. پس کلیه مطالبات، بدهی ها و اموال باید در داین دفتر قید شود. همچنین باید به این نکته توجه داشت که تنها دفتری که نوشتن مندرجات آن تاریخ مشخص شده است ، دفتر دارایی است.به همین دلیل باید این دفتر هر ساله تا پایان ۱۵ فروردین هر سال تکمیل شود.

همچنین باید به این نکته توجه خاص داشت که این دفتر به امضای مدیر یا تاجر نیاز دارد. ولی دفتر دفتر روزنامه و کل و کپیه به امضای تاجر نیاز ندارد.

دفتر کپیه

این گونه دفاتر هم جزو دفاتر پلمب نیستن و تمامی صورت حساب‌ها اعم از مکاتبات، مخابرات برای هر فعال اقتصادی بر اساس تاریخ در آن ثبت می‌شود.

در ضمن باید به این نکته توجه داشت که در حال حاضر به جای  امروزه به جای دفتر دارایی، از ترازنامه یا بیلان و به جای دفتر کپیه از دفتر اندیکاتور یا نامه نما یا بایگانی الکترونیک استفاده می شود.

اشخاصی که مکلف به داشتن دفتر تجاری در ایران هستند

قانون گذار برای حل این مشکل راه کاری گذاشته است. در قانون تجارت کشور در ماده ۶ آن اینطور بیان شده است که تمامی تجار به استثنای کسبه جز، یعنی تاجرانی که بر اساس ماده ۱۹ قانون تجارت تعیین مصادیق آن ها به نظامنامه وزارت دادگستری محول شده است.

در نهایت باید به این موضوع اشاره کرد که وزارت دادگستری آیین نامه ای را تصویب کرده با این مضوضمون که تمامی کسبه را به این شرح مشخص کرده است.

۱) افرادی که فروش سالیانه آن ها از یکصد و بیست هزار ریال تجاوز نکرده باشد.

۲) شوفر ، گاریچی، مکاری و…

۳)تمام افرادی که در حوزه حمل و نقل فعالیت دارند به شرطی که عایدی سالیانه آن ها از دوازده هزار ریال تجاوز نکند.

همچنین قوه قضاییه بخاطر تغییر قدرت خرید در کسبه و تغییر ارزش پولی مصوبه ای مشخص کرد که کسبه های جز را اینگونه مشخص می‌کند.

۱) میزان فروش آنان در سال از یکصد میلیون ریال تجاوز نکند.

۲) در مورد ارائه کنندگان خدمات ، دریافتی آنان در سال از مبلغ پنجاه میلیون ریال تجاوز نکند.

در آخر بهتر است به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که تشخیص کسبه جزء با ملاک درآمد دریافت سالانه، ملاک ثابتی نیست و بهتر است قانون گذار برای تعیین مصادیق کسبه جزء از ملاک های ثابت استفاده کند.