وظایف بازرس شرکت سهامی عام و خاص
یکی از سوالاتی که برای افراد اعضای شرکت‌های سهامی همواره به وجود می‌آید وظایف و دلیل حضور بازرس در شرکت سهامی است. به طور کلی باید گفت اداره شرکت سهامی به طور کامل در اختیار هیأت مدیره و سهامداران است.
ولی باید به این نکته توجه داشت که هیأت مدیره برای نظارت در امور کاری شرکت افرادی را برمی‌گزینند. در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم شد. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
بعد از انتخاب هیأت مدیره توسط سهامداران برای نظارت بر عملکرد این افراد در شرکت، نیازمند اشخاصی ثالث در شرکت است که نظارتی کامل بر عملکرد هیأت مدیره داشته باشند این افراد در قانون تجارت کشور بازرس هستند.
در واقع بازرسان عواملی از شرکت هستند که قانون وظایف آنها را به طور کامل مشخص کرده، همچنین با اینکه این افراد را مجمع عمومی انتخاب کرده ولی از مجمع عمومی و هیأت مدیره به طور کاملا مستقل عمل می‌کنند.
شرایط انتخاب بازرسین در شرکت
همان‌طور که گفته شد بازرسان وظایف مشخصی دارند، و این وظایف در راستای منفعت کلی شرکت است. وظیفه بازرس شرکت نظارت بر اعمال مدیران شرکت و کسب اطلاع از مجمع عمومی از احوال و شرایط شرکت است. از لزومات هر شرکت سهامی داشتن بازرسان است. در ادامه به سه نکته در رابطه با نوع انتخاب و فعالیت بازرسان اشاره خواهیم کرد.
- بازرسان توسط مجمع عمومی شرکت انتخاب می‌شوند.
- مدت زمان ماوریت بازرسان در شرکت به مدت یکسال است. و هرساله نسبت به تعویض یا تمدید آن توسط مجمع عمومی باید اقدام شود.
- تمامی شرکت‌های سهامی مکلف به انتخاب بازرس هستند.
انتصاب بازرسین شرکت‌های سهامی
بر اساس ماده ۱۴۴ قانون تجارت کشور هر شرکت سهامی ملزم به انتخاب یک بازرس در شرکت است. برای انتخاب بیش از یک بازرس در شرکت شرطی اختیاری است که بسته به امور شرکت دارد.
همچنین با استناد به ماده ۱۴۶ قانون تجارت انتخاب یک یا چند بازرس علی البدل در شرکت شریطی الزامی است، این الزام از آنجایی است که اگر بازرس اصلی دچار معذوریت برای ادامه کار به هر دلیلی (فوت، استعفا و یا سلب شرایط بازرسی) شد. ادامه فعالیت وی را در اختیار گیرد.
انتخاب اولین بازرس در شرکت‌های سهامی عام بر اساس ماده ۱۴۵ قانون در مجمع عمومی موسسین صورت می‌گیرد. همچنین در همین ماده در رابطه با انتخاب بازرسین در شرکت‌های سهامی خاص نیز اینگونه توضیح داده شده است که طی یک صورت جلسه‌ای که به امضای کلیه سهامداران رسیده باشد صورت می‌پذیرد.
افراد ممنوعه برای انتخاب به‌عنوان بازرس
بر اساس ماده ۱۴۸ قانون تجارت چهار دسته از افراد حق برعهده گرفتن مسئولین بازرسی در شرکت‌های سهامی را ندارند که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
۱- محجورین و کسانی که حکم ورشکستگی آنها صادر شده است.
۲ – کسانی که به علت ارتکاب جنایت با یکی از جنحه‌های ذیل به موجب حکم قطعی از حقوق اجتماعی کلاً یا بعضاً محروم شده باشند در مدت‌محرومیت مانند سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، جنحه‌هایی که به موجب قانون در حکم خیانت در امانت یا کلاهبرداری شناخته شده است، همچون اختلاس، تدلیس و تصرف غیر قانونی دراموال عمومی
۳-مدیران و مدیرعامل شرکت
۴- بستگان سببی و نسبی مدیرعامل تا درجه سوم از طبقات اول و دوم
۵- هرشخصی که خود یا همسرش از مدیران یا مدیرعامل شرکت حقوق مطابق قرارداد دریافت می‌کند.
وظایف بازرس شرکت
در مواد ۱۴۷ تا ۱۵۱ قانون تجارت کشور اختیارات و وظایف بازرس شرکت را به‌طور کامل بیان کرده که در ادامه به صورت خلاصه و با اشاره ای به نکات آن خواهیم پرداخت.
- بازرس یا بازرسان شرکت مکلف به بررسی صحت و درستی صورت دارایی هستند.
- بازرسان موظف به بررسی صورت حساب دوره عملکرد و سود و زیان و همچنین ترازنامه‌ای که مدیران به مجمع عمومی تسلیم می‌کنند هستند.
- اظهار نظر در رابطه با صحبت مطالب و اطلاعاتی که مدیران در اختیار مجامع عمومی می‌کنند.
- بازرس باید نسبت به حقوق صاحبین سهام بر اساس شروط اساسنامه شرکت اطمینان حاصل پیدا کرده و در صورتی ک مغایرت در این حوزه پیدا کند باید مجمع عمومی را نسبت به این موضوع آگاه کنند.
- تمامی بازرسان این حق را دارند که هرموقع هرگونه رسیدگی و بازرسی لازم را انجام داده و اسناد و مدارک و اطلاعات مربوط به شرکت را مطالبه کرده و مورد رسیدگی قرار دهند .
- بازرسان همواره می‌توانند نسبت به مسئولیتی که بر عهده دارند از نظر کارشناسان استفاده کنند. این به به شرطی است که قبلا شخص مذکور را به شرکت معرفی کرده باشند. این کارشناسان در مواردی که بازرس تعیین می کند مانند خود بازرس حق هر گونه تحقیق و رسیدگی را خواهند داشت.
- با استناد به ماده ۱۴۸ قانون تجارت کشور بازرسان موظف به ارائه گزارشی جامع نسبت به وضع شرکت به مجمع عمومی تسلیم کنند.این گزارش حداقل باید ده روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی جهت مراجعه صاحبان سهام در مرکز شرکت آماده باشد.نکته: در صورتی که شرکت بازرسان متعدد داشته باشد هر کدام می‌توانند به تنهایی وظایف خود را انجام دهد. هرچند کلیه بازرسان باید گزارش واحدی تهیه کنند. در صورت وجود اختلاف نظر بین بازرسان موارد اختلاف با ذکر دلیل در گزارش قید خواهد شد.
- در صورتی که بازرسان شرکت هر گونه تخلفی و یا تقصیری در امور شرکت از حوزه کاری مدیران و مدیر عامل مشاهده کنند ملزم به اطلاع سازی اولین مجمع عمومی شرکت هستند. در صورتیکه ضمن انجام ماموریت خود از وقوع جرمی مطلع شوند باید به مرجع قضایی که صلاحیت لازم برای رسیدگی را دارد اعلام نموده و نیز جریان را به اولین مجمع عمومی گزارش دهند.
در نهایت به این موضوع اشاره کرد که بازرسین قسمتی جدا نشدنی از شرکت‌های سهامی هستند و این وظیفه مجمع عمومی است که بهترین افراد را برای این منصب انتخاب کنند تا پس از ثبت شرکت به وظیفه خود عمل کرده و برای بازرسی بیایند.