هرآنچه باید در رابطه با اوراق مشارکت شرکت بدانیم

در راستای مفاهیم و توضیحاتی که در رابطه با سهام و اوراق مختلفی که در شرکت های سهامی ارائه دادیم، باید به اوراق مشارکت شرکت نیز اشاره ای داشته باشیم. اوراق مشارکت، اوراقی است که به صورت بی نام و یا با نام ارائه می‌شود. بر اساس قانون مبلغی که برای این اوراق تعیین می‌شود به سرمایه گذارانی که قصد مشارکت را دارند واگذار می گردد، همچنین دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت در سود حاصل از اجرای طرح مربوط شریک خواهند بود.

طبق قوانین مندرج در قانون تجارت کشور کلیه شرکت ها و موسسات موظف هستند که بازپرداخت اصل و سود را در سررسید های معین تعهد و تضمین کنند. در قانون در رابطه با با این تضمین اینگونه خطاب شده است که مشارکت را تعهد می کند و به این معنا نیست که خریداران اوراق مشارکت در زیان سهیم نمی باشند. بلکه لازم به ذکر است که در حقیقت این تضمین به منظور  آن است که مشارکت کننده برای حضور در شرکت  مطمئن شود شرکت مذکور وظایف خود را در قبال ورقه مشارکت کار خود به نحو احسنت انجام خواهد داد.

شرایط انتشار اوراق مشارکت

بر اساس ماده ۵ قانون تجارت کشور شرایط خاصی برای انتظار اوراق مشارکت شرکت وجود دارد که، برای شرکت سهامی به این شکل است که، ناشر موظف است تضمین کافی به بازپرداخت اصل مبلغ و سود حاصل در سررسید های مذکور در اوراق مشارکت را به بانک کارگزار ارائه نماید، همچنین این تضمین باید به بانک مد نظر شرکت که وظیفه کارگزاری شرکت را دارد ارائه شود و قبل از صدور مجوز انتشار اوراق، ارائه و تسلیم شود.

شرکت سهامی عام

شرکت سهامی عام کامل‌ترین نوع شرکت سهامی است و مسلم است برای انجام امور مهم و بزرگ مانند استخراج معادن و تجارت با کشورهای خارج و تاسیس کارخانجات و ایجاد سدها و بانک‌ها تشکیل می‌شود که سرمایه فردی کفاف مخارج و هزینه‌های آن را نمی‌دهد. از آنجا که شرکت سهامی عام برای جلب سرمایه‌های مهم ایجاد می‌شود و لازم است تعداد قابل ملاحظه‌ای شریک گرد هم جمع شوند، طبیعتا تشکیل آن شامل مراحل مختلفی دارد که از حوصله بحث در این مقاله خارج است.

انواع اوراق مشارکت

در ابتدا باید گفت که برای اوراق مشارکت شرکت ها دو نوع  متفاوت وجود دارد، این موارد را می‌توان به، ۱- اوراق مشارکت ساده و ۲- اوراق مشارکت مرکب تقسیم بندی کرد.

۱– اوراق مشارکت ساده

این نوع اوراق، ورقه بهاداری است که صاحب آن سود حاصل از مشارکت را به ترتیب مورد توافق، در مواعد مقرر دریافت می کند. در این نوع اوراق صاحب ورقه  تنها حق مطالبه مبلغ اسمی اوراق را از ناشر دارد.

اوراق مشارکت ساده پس از انتشار ،تغییر صورت نمی دهند و در نهایت منجر به استرداد اصل سرمایه و سود حاصل از به کارگیری در پروژه به صاحب ورقه می شود که در این فرض صاحب ورقه با شرکت در یک پروژه خاص شریک است که پس از اتمام پروژه رابطه اش با شرکت قطع می گردد.

۲– اوراق مشارکت مرکب

اوراق مشارکت مرکب ، ورقه ای است که صاحب آن علاوه بر دریافت سود مشارکت در سررسید اوراق می تواند مبلغ اسمی ورقه را نیز از شرکت مذکور مطالبه کند. در نتیجه این امکان وجود دارد که افراد صاحب این نوع ورقه، اوراق خود را با سهام تعویض یا به سهام تبدیل کند. اوراق مشارکت مرکب خود به دو شکل متفاوت ارائه می‌شوند که در ادامه بررسی خواهیم کرد.

• اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام

این نوع اوراق ، صرفاً توسط شرکت های سهامی عام ارائه می‌شود، لازم به ذکر است که برای این نوع ورقه ها  سررسید نهایی با سهام سایر شرکت های پذیرفته در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می شود.

• اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام

اوراق مشارکتی که قابلیت تبدیل به سهام را دارند نیز توسط شرکت های سهامی عام ارائه می‌گردد، این نوع اوراق را می‌توان در زمان سررسید یا زمان مشخص شده توسط شرکت افزایش و یا به سهام شرکت های موضوع طرح اوراق مشارکت تبدیل کرد.لازم به توضیح است که ورقه مشارکت اقتباس کامل از مقررات سابق اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام به وسیله قانونگذار بعد از انقلاب اسلامی است.

در رابطه با موضوع گفته شده باید گفت که صاحب ورقه این امکان را دارد که اگر وضع شرکت ناشر به دلیل اقتصادی و سوددهی بهتر از زمان انتشار اولیه ورقه مشارکت باشد با تبدیل ورقه خود به سهم از بهبود وضعیت اقتصادی شرکت بهره ببرد.

سخن پایانی

در رابطه با با اوراق قابل تبدیل باید به این موضوع اشاره کرد که قانون گذار موردی را ارائه کرده است که بر اساس آن این نوع اوراق را از رژیم حقوقی اوراق قرضه تعویض جدا نموده، این بدان معناست که صاحب ورقه در صورت نیاز این امکان را دارد که با سهام سایر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ورقه خود را معاوضه کند. البته باید توجه کرد که ناشر باید مقدار حداقل به میزان اوراق مشارکت قابل تعویض موجود به سهام شرکت را تا سررسید نهایی تگهداری کند.