یکی از شرکت‌های تجاری، شرکت تعاونی است که هدف آن با سایر شرکت‌هایی که تاکنون درباره آن‌ها صحبت شد فرق می‌نماید زیرا هدف شرکت‌های سهامی عام و خاص و نسبی و غیره، فعالیت به منظور سود و بهره‌دهی بیشتر است در صورتی‌که هدف اصلی شرکت‌های تعاونی کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین حوائج و نیازمندی‌های مخصوص آن‌ها است.
شرکت تعاونی شرکتی است که بین اشخاص حقیقی، برای فعالیت در امور مربوط به تولید و توزیع، در جهت اهداف مصرح در قانون بخش تعاونی، تشکیل می‌شود. هدف اصلی این شرکت‌ها کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه شرکاء و تامین حوائج و نیازمندی‌های مخصوص آن‌ها است و معمولاَ در مواقعی بیشتر تشکیل می‌شود که وضع اقتصادی آشفته و نامساعد باشد و بعلت تورم و گرانی قدرت خرید مردم کم است و لذا برای ارائه خدمات و تولید و امکانات رفاهی، اقشار کم درآمد را تحت پوشش خود قرار می‌دهد.
هیات مدیره چیست
گروه و دسته‌ای از مدیران که حداقل از ۲ نفر مدیر انتصابی و یا انتخابی تشکیل شده‌اند که مسئولیت اداره امور شرکت یا سازمان را برای مدت مشخصی برعهده می‌گیرند، هیات مدیره می‌گویند.
در شرکت‌های تعاونی، سهامی عام و سهامی خاص وجود هیات مدیره، برای انجام امور مدیرتی و راهبردی که حداقل متشکل از ۳ نفر باشد، الزامی می‌باشد.
وظایف و اختیارات هیات مدیره شرکت تعاونی
هیات مدیره شرکت تعاونی ، جز در مواردی که اتخاذ تصمیم درباره آن‌ها در صلاحیت مجامع عمومی قرار دارد، با رعایت قوانین و مقررات جاری و اساسنامه، صلاحیت اداره امور شرکت تعاونی را دارا می‌باشد. در همین زمینه قانون وظایف و اختیارات هیئت مدیره شرکت تعاونی را به شرح ذیل تعیین می کند :
- دعوت از مجمع عمومی عادی و فوق العاده از اولین وظایف هیات مدیره است.
- اجرای اساسنامه و تصمیمات مجامع عمومی و سایر مقررات مربوط
- تعیین و نصب ، عزل و قبول استعفای مدیر عامل و نظارت بر کارهای وی و پیشنهاد میزان حقوق و مزایای مدیر عامل و آیین‌نامه مربوط به وظایف و اختیارات وی به مجمع عمومی عادی برای تصویب
- از جمله وظایف هیات مدیره قبول درخواست عضویت داوطلبان
- اخذ تصمیم درباره انتقال سهم اعضا به یکدیگر
- دریافت استعفای هر یک از اعضای هیئت مدیره ( قبول استعفای جمعی اعضای هیئت مدیره در صلاحیت مجمع عمومی فوق‌العاده است ).
- نظارت بر هزینه‌های جاری شرکت تعاونی و رسیدگی به حساب‌ها و ارائه نتایج آن به بازرس یا بازرسان و تسلیم به موقع گزارش‌های مالی و ترازنامه و حساب سود و زیان به مجمع عمومی عادی
-
توضیح در خصوص ترازنامه
- تهیه و تنظیم طرح‌ها ، برنامه و بودجه و سایر پیشنهادها و تسلیم آن‌ها به مجمع عمومی عادی برای اخذ تصمیم
- تعیین نماینده از بین اعضای شرکت تعاونی برای حضور در جلسات مجامع عمومی اتحادیه‌های تعاونی و شرکت‌هایی که شرکت تعاونی در آن‌ها عضویت یا مشارکت دارد.
- تهیه دستورالعمل‌های داخلی شرکت تعاونی و تقدیم آن به مجمع عمومی عادی برای تصویب
- تعیین نماینده یا وکیل با حق توکیل غیر در دادگاه‌ها ، مراجع قانونی و سایر سازمان‌ها
- تعیین و معرفی صاحبان امضای مجاز (یک یا دو نفر از اعضاء هیات مدیره به همراه مدیر عامل) برای امضاء قراردادها و اسناد تعهدآور
- انجام سایر اموری که به موجب قانون یا اساسنامه و سایر مقررات بر عهده هیات مدیره گذاشته شده است، از جمله پیشنهاد اخراج عضو به مجمع عمومی عادی (موضوع ماده ۱۳ قانون بخش تعاونی)
-
اولین هیات مدیره مکلف است ظرف مدت یک‌ماه از تاریخ برگزاری اولین مجمع عمومی عادی برای ثبت شرکت در مراجع ذی‌صلاح اقدام نماید.
- هیات مدیره شرکت تعاونی با تصمیم اکثریت اعضاء برای تشکیل مجامع عمومی دعوت به عمل می‌آورد، ولی لازم به ذکر است که دعوت مجامع عمومی از اختیارات مطلقه هیات مدیره شرکت تعاونی نیست و وزارت تعاون و بازرسان نیز در مواردی می‌توانند از اعضاء برای تشکیل مجامع عمومی دعوت کنند.
- اجرای تصمیمات مجامع عمومی بر عهده هیات مدیره است، زیرا مجمع عمومی، رکن «تصمیم گیرنده» و هیات مدیره رکن «اداره کننده» است. هیات مدیره مکلف است مقررات قانونی و اساسنامه شرکت و مصوبات مجامع عمومی را در اداره امور شرکت رعایت نمایند و در این چهارچوب مدیریت کند.
- انتخاب مدیرعامل بر عهده هیات مدیره است، در واقع هیات مدیره مکلف به انجام این امر است، هیات مدیره می‌تواند مدیر عامل را عزل کند. در این‌صورت چون شرکت تعاونی باید مدیر عامل داشته باشد، هیات مدیره مکلف است مدیر عامل را برای شرکت تعیین کند. هرگاه مدیر عامل استعفاء دهد، قبول آن با هیات مدیره است، به طور کلی اخذ تضمین از مدیر عامل و ابواب جمعی وی و کارکنان، از وظایف هیات مدیره است. ضوابط و معیارهای لازم برای میزان این تضمین و میزان حقوق و مزایای مدیرعامل و کارکنان و نیز آیین‌نامه مربوط به وظایف و اختیارات مدیرعامل را هیات مدیره برای تصویب به مجمع عمومی عادی پیشنهاد می‌کند.
- قبول درخواست عضویت از داوطلبان جدید و تصمیم گیری درباره آن‌ها با ملحوظ داشتن شرایطی که برای عضویت شرکت تعاونی در قانون و اساسنامه شرکت مقرر است در صلاحیت هیات مدیره است، علاوه بر آن، هیات مدیره برای قبول عضو جدید باید مقدورات و ظرفیت شرکت را مراعات کند. بررسی وجود شرایط عضویت در بدو تاسیس شرکت تعاونی بر عهده هیات موسس است.
-
اخراج عضو، جزو اختیارات هیات مدیره نیست و این امر در صلاحیت مجمع عمومی عادی است. اخراج عضو موکول به شرایطی است که در قانون مقرر شده است. هیات مدیره با ارائه دلایل و تحقق شرط لازم می‌تواند اخراج عضو را از مجمع عمومی عادی درخواست کند.
- اعضای شرکت تعاونی می‌توانند سهم خود را به اعضای همان شرکت انتقال دهند. این انتقال با موافقت هیات مدیره میسر است، و هیات مدیره باید در تصمیم‌گیری درباره آن منع مصرح در آیین نامه مربوطه را دایر براینکه میزان سهام هیچ یک از اعضاء نباید بیش از «۱۵%» کل سرمایه شرکت باشد مراعات کند.
- هیات مدیره شرکت تعاونی باید بر هزینه‌های جاری تعاونی نظارت‌نامه داشته باشد و این نظارت غالبا استصوابی است. توضیح اینکه، نظارت عبارت است از مراقبتی که ناظر بر اقدام به عملی می‌کند و به دو صورت است: «استصوابی و اطلاعی»
نظارت استصوابی؛ ناظر بر اقدام به عملی و تصویب آن قبل از اقدام است. در نظارت استصوابی، اقدام به عمل موکول است به موافقت ناظر به نحوی‌که بدون کسب این موافقت، نباید هیچ گونه اقدامی صورت بگیرد. در نظارت اطلاعی، ناظر بر اقدام به عملی اطلاع دارد ولی موافقت وی لازمه آن عمل نیست. -
رسیدگی به حساب‌ها و تهیه گزارش‌های مالی و نیز ارائه گزارش مربوط به هزینه‌های جاری و نتایج حاصل از رسیدگی به حساب‌ها به بازرس یا بازرسان و ارائه گزارشات لازم به مجمع عمومی، از وظایف هیات مدیره است.
- تهیه و تنظیم بودجه، طرح‌ها و برنامه‌ها و هزینه عملیات در سال بعد و ارائه آن‌ها به بازرس یا بازرسان نیز از وظایف هیات مدیره شرکت تعاونی است، علاوه بر آن هیات مدیره، بودجه تنظیمی و هزینه‌های پیش بینی شده و طرح ها و برنامه‌های مذکور را باید برای تصویب به مجمع عمومی عادی تسلیم نماید.
- هیات مدیره شرکت تعاونی باید از بین اعضای شرکت تعاونی، نماینده‌ای برای حضور در جلسات مجامع عمومی شرکت‌های تجارتی و اتحادیه‌های تعاونی که شرکت تعاونی در آن‌ها مشارکت یا عضویت دارد تعیین و معرفی کند. هیات مدیره، عندالاقتضاء باید گزارشی درباره تغییرات حاصل در سرمایه در دوره مالی قبل و گزارشی در خصوص میزان مبلغ مربوط به بازپرداخت قیمت سهام اعضایی که از شرکت تعاونی خارج شده‌اند به مجمع عمومی عادی ارائه دهند.
-
تهیه دستورالعل داخلی و پیشنهاد آن برای تصویب به مجمع عمومی عادی، تعیین نماینده یا وکیل با حق توکیل به غیر برای حضور در سازمان‌ها یا اقامه دعاوی شرکت تعاونی یادفاع از شرکت در دادگاه‌ها و تعیین صاحبان امضای مجاز برای امضای قراردادها و اسناد مربوط به شرکت، از دیگر وظایف و اختیارات هیات مدیره است.
- هیات مدیره شرکت تعاونی می‌تواند برای سرمایه‌گذاری یا به کار انداختن وجوه مازاد بر نیاز شرکت به طریقی که مجمع عمومی عادی تصویب می‌کند اقدام کند، و نیز می‌تواند با تصویب این مجمع، برای اجرای برنامه‌های مصوب و توسعه عملیات و رفع تنگناهای مالی به استقراض و تحصیل اعتبار و دریافت قرض الحسنه و غیره روی آورد. پس از تصویب مجمع عمومی سالانه، مراقبت در کسر مبالغ مربوط به ذخیره قانونی و اندوخته احتیاطی و منظور کردن آن در حساب‌های مربوط و کسر مبلغ راجع به حق تعاون و آموزش و واریز آن به صندوق تعاون از وظایف هیات مدیره است. هیات مدیره می‌تواند عندالاقتضاء طرح ادغام شرکت را برای تصمیم‌گیری به مجمع عمومی فوق‌العاده پیشنهاد کند. (علاوه بر هیات مدیره بازرس یا بازرسان و حداقل یک سوم اعضای شرکت تعاونی می‌توانند ادغام آن را به مجمع عمومی فوق العاده پیشنهاد کنند.)
-
ارسال اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان سال متکی به دفاتر قانونی شرکت تعاونی، حداکثر تا آخر تیرماه هر سال به حوزه مالیاتی مربوط و پرداخت مالیات متعلقه از وظایف هیات مدیره است.
- هیات مدیره شرکت تعاونی می‌تواند قسمتی از اختیارات خود را با اکثریت سه چهارم آراء به مدیرعامل تفویض کند، توضیح اینکه هیات‌مدیره می‌تواند قسمتی از اختیارات خود را به مدیرعامل واگذار کند نه همه آن‌ها را. اکثریت «سه چهارم» نسبت به همه اعضای هیات‌مدیره است، نه اعضای حاضر در جلسه رسمی. معاملات هر یک از اعضای هیات‌مدیره با شرکت تعاونی مربوط، تابع مقررات وضوابطی است که در چهارچوب دستورالعمل وزارت تعاون به تصویب مجمع عمومی عادی می‌رسد. هیچ یک از اعضای هیات‌مدیره نمی‌تواند سمت بازرسی یا مدیریت عامل و یا عضویت هیات مدیره شرکت تعاونی دیگری با موضوع و فعالیت مشابه را بپذیرد. رسیدگی و تصمیم‌گیری درباره گزارش بازرس یا هر یک از بازرسان در مورد تخلفات هیات‌مدیره، بر عهده مجمع عمومی فوق‌العاده است.
وزارت تعاون در صورت احراز تخلف در اداره امور شرکت تعاونی می‌تواند مراتب را به دادگاه اعلام کند. دادگاه موظف است خارج از نوبت به موضوع رسیدگی کند و در صورتی که در رسیدگی مقدماتی، تخلف هیات‌مدیره احراز شود، حکم تعلیق مدیران شرکت تعاونی را صادر کند، در این صورت وزارت تعاون موظف است به طور موقت افرادی را برای تشکیل مجمع عمومی عادی و انتخاب هیات‌مدیره جدید منصوب کند. - اعضای هیات‌مدیره، مدیر عامل و بازرسان نسبت به تخلفاتی که در انجام وظایف خود مرتکب می شوند از قبیل ارتشاء اختلاس، کلاهبرداری، خیانت در امانت، تدلیس، تصرف غیرقانونی در اموال دولتی و ورشکستگی به تقصیر و تقلب، طبق قواعد عمومی مربوط به مسئولیت مدنی و کیفری، مسئول هستند.
با تشکر از شما عزیزان که وقت خود را صرف مطالعه مقاله وظایف و اختیارات هیات مدیره شرکت تعاونی کردید. با سپاس از شما، های‌ثبت.