دولت ها و حکومت ها همواره برای بزرگتر کردن اقتصاد و سهل کردن مسائل تجاری برای تاجران، به دنبال راه حل هایی هستند، یکی از این راه حل ها منطقه آزاد تجاری است. این نوع مناطق در اکثر کشورهای دنیا وجود دارد، و شرح قانونی متفاوتی از آنچه در کشورمذکور وجود دارد در آن مناطق اجرا می‌شود.
کشور ما نیز از قاعده مستثنا نبوده و طی سالیان اخیر اقدام به اعطای مجوز به برخی شهرهای مرزی ایران برای ایجاد کردن مناطق تجاری و اقتصادی کرده است. این موضوع که خود مناطق تجاری و اقتصادی آزاد چه مزیت هایی دارند در ادامه به صورت خلاصه به آن خواهیم پرداخت، ولی تمرکز اصلی ما در این مقاله آشنایی با شراطی معافیت مالیاتی در این نوع مناطق است. مناطق آزاد اقتصادی و تجاری کشور به هفت بخش متفاوت تقسیم می‌شوند. که بعد از معرفی این مناطق به موضوع اصلی که معافیت مالیاتی در مناطق آزاد است خواهیم پرداخت.
۱٫منطقه آزاد کیش
۲٫منطقه آزاد قشم
۳٫منطقه آزاد چابهار
۴٫منطقه آزاد اروند
۵٫منطقه آزاد بندرانزلی
۶٫منطقه آزاد ماکو
۷٫منطقه آزاد ارس
مناطق آزاد تجاری و اقتصادی
این نوع مناطق در حقیقت برای تشویق صادرات در کشورها ایجاد می‌شوند، به همین منظور شرکت ها و تاجران را مجاب می‌شوند که در این مناطق اقدام به تاسیس کارخانجات تولیدی یا صنعتی کنند. موسسن در این مناطق می‌توانند با سرمایه گذاری خارجی و داخلی سرعت پیشرفت خود در فعالیت اقتصادی را بالا ببرند و این خود از مهمترین مزیت های مناطق آزاد به حساب می‌آید.
از دیگر مزایای مهم این نوع مناطق می‌توان به معافیت های مالیاتی ، بخشودگی سود و عوارض گمرکی و عدم وجود تشریفات زاید ارزی و اداری و همچنین سهولت و تسریع فرایندهای واردات و صادرات با جذب سرمایه گذاری های خارجی و انتقال فناوری به توسعه سرزمین اصلی کمک اشاره داشت.
معافیت مالیاتی ۲۰ ساله برای مناطق آزاد
بر اساس آنچه در بخشنامه آمده ۴۸ قانون مالیات مستقیم در مناطق آزاد قید شده است، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در مناطق آزاد اقدام به فعالیت اقتصادی کنند، از مدت زمان شروع فعالیت اقتصادی خود، مطابق آنچه در پروانه بهره برداری قید شده است می‌توانند مجوزی داشته باشند مبنی بر معافیت بیست ساله از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی، همانگونه که بیان شد این موضوع قانونی است که در بخش مالیات مستقیم کشور عنوان شده است.
بر اساس آنچه قید شد و بر اساس ماده ۴۸ قانون مالیات مستقیم در کشور، کلیه شرکت هایی که در منطقه آزاد به ثبت رسیده و دارای مجوز فعالیت اقتصادی در آن منطقه هستند، و همچنین در این منطقه فعالیت را انجام می‌دهند بر اساس ماده ۱۳ قانون شامل این شرایط خواهند شد.
لازم به ذکر است طی بخشنامه ای که در این مورد توسط رئیس سازمان مناطق آزاد صادر کرده است صادرات کالا و خدمت از طریق مبادی خروجی رسمی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف می‌باشند. به همین منظور باید دقت داشت که کلیه شرکت ها بر اساس ماده ۱۱۹ قانون برنامه پنجم اقتصادی باید نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود اقدام و حق تمبر را پرداخت کنند.
ثبت فعالیت های تجاری در مناطق آزاد تجاری-صنعتی
برای ثبت فعالیت تجاری در مناطق آزاد تجاری صنعتی، و در این رابطه، اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی و اتباع خارجی باید نکته ای را دقت داشته باشند.
این دسته از افراد باید تمامی ضوابط ثبت شرکت ها و مالکیت های صنعتی و معنوی در مناطق آزاد تجاری-صنعتی جمهوری اسلامی ایران که تصویب شده توسط شورای عالی مناطق آزاد است را رعایت کنند.
این مصوبه چنین گفته است که کلیه شرکت ها اعم از شرکت ها و موسسات غیر تجاری مذکور در قانون تجارت و سایر قوانین ایران می توانند در واحد ثبتی منطقه به ثبت برسند، مشروط بر آنکه موضوع فعالیت آن ها قانونی باشد.در هر حال تاسیس و فعالیت شرکت ها تحت قوانین موضوعه امکان پذیر است.
طبق ماده ۴ همین مصوبه یاد شده، باید به این نکته دقت کرد که هرنوع شرکت یا موسسه ای که در منطقه ثبت شود و مرکز اصلی آن نیز در همان منطقه باشد شرکت ایرانی و ثبت شده در منطقه به حساب می‌آید. در رابطه با ثبت شعبه و نمایندگی اشخاص حقوقی اتباع خارجی نیز بیان شدهکه کلیه ثبت و از این قبیل موارد در اداره ثبت شرکت و مالکیت صنعتی و معنوی سازمان های مناطق آزاد امکان پذیر است.